Breivik, succesproduct

Wie een product te verkopen heeft vandaag de dag, stuit al gelijk op een groot probleem; Hoe krijg ik aandacht? Met de komst van steeds meer media opties, is het heel eenvoudig om de aandacht te krijgen van een enkel mediading. Het is zelfs onmogelijk om ongezien te blijven. Maar het is praktisch onmogelijk om een totaal doorbraakmoment te krijgen. Het kan wel. Media zijn tenslotte mechanisch aan te sturen apparaten. Ze hebben bovendien de neiging elkaar te volgen. Je moet alleen de sleutel vinden om ze aan te krijgen en daarvoor moet je slim zijn.

Breivik heeft bewezen hoe het kan.

Enerzijds is het enge aan Breivik dus dat het zo makkelijk te doen bleek. Waarschijnlijk heeft hij het zich nog veel te moeilijk gemaakt, met die acht of negen jaar voorbereiding. Maar Breivik was dan ook een pionier. Hij was gul met zijn kennis over de werkmethode. Die kennis heeft hij in alle details op het internet geplaatst. Voor een opvolger zal het nu een stuk makkelijker zijn.

Je hoeft nu maar de tv aan te zetten, of (die heb je ook nog) de krant open te slaan, of naar Google nieuws te kijken, om te weten: De marketingmethode van Breivik is een enorm succes.

Werkelijk alles willen we van hem weten. Huilde hij? Op welk moment? Waarom huilde hij op een ander moment niet? Gaat hij spreken? Wat mag hij zeggen? Wat gaat hij niet zeggen? Komt hij met een nieuw boek? Wat zal daarin staan?

Breivik laat ook zien dat je je helemaal niet geliefd hoeft te maken om aandacht te krijgen. Je kunt je net zo goed gehaat maken. Gehaat is misschien zelfs beter. De haat fascineert, houdt de mensen bezig. Kijk maar hoeveel mensen nu nog willen weten over Hitler. Hoe kan een zo slecht mens bestaan? Daar willen we alles van weten. En een aantal van die mensen worden dan vanzelf volgelingen. Want iemand die zo gehaat is, dan maak je jezelf toch wel weer heel interessant als je hem gaat volgen.

Daarom is het ook wachten op de eerste Breivik volgelingen. Het is eigenlijk nog vreemd dat ze zich niet hebben laten zien. Voor de rechtszaal bijvoorbeeld. Vrouwen die zeggen dat ze van Breivik houden. Dat hij hun redder is. Mannen die zeggen dat ze in naam van Breivik gaan handelen.

Ik verzin het nu. Maar als je iets verzint, dan gebeurt het ook.

De steeds weer getoonde gruwelen van 11 september hebben een hoop volgelingen opgeleverd. Ze waren allemaal een beetje sukkelig. Londen en Madrid waren dan misschien nog wel aardig, maar de meeste bommetjes hadden bij lange na niet die sensatie van de angst voor de terreur als gevolg gehad. Het had net zo goed niet kunnen gebeuren. Dat is wel weer een sneue gedachte als je nagaat dat de sukkels in kwestie er wel voor dood zijn gegaan.

Breivik is helemaal niet dood gegaan. Waarom zou hij. Levend blijkt hij meer te kunnen dan dood. Hij denkt vooruit. Nu hij de aandacht van de wereld heeft door kinderen dood te schieten, kan hij op deze aandacht nog wel heel veel verder met zijn boodschap dat we leven in een multiculturele dictatuur en dat de islam ons gaat overnemen.

Hij maakt er ook de islamcritici mee belachelijk, stelde Daniel Pipes al eens. Maar wat kan Breivik de islamcritici nu schelen. Het gaat Breivik om Breivik die in zijn eentje de overval van de islam gaat tegenhouden, en wel volgens de succesvol gebleken methode Breivik. Onder het mom: Een anti-held is net zo goed een held. En Breivik wordt daarbij gedreven door een toch vrij zeldzaam grote overtuiging aangaande zijn eigen bijzonderheid.

Want laten we wel wezen. Dat iemand huilt in het openbaar is allang niet bijzonder meer. Huilen drijft de kijkcijfers omhoog en is dus zeer gewenst. Dat mensen uiteindelijk vooral ontroerd zijn door zichzelf, en door het moment dat ze de aandacht van de media hebben, weten we ook allang. Maar dat iemand daarbij zo nadrukkelijk niets faket, en dat hij onbewogen blijft bij de beelden van zijn slachtoffers en bij de opgenomen stemmen van de mensen in doodsangst, en dat hij wel moet huilen als hij zichzelf ziet in zijn eigen filmpje, dat is toch dermate schaamteloos, dat is nog niet eerder vertoond.

Het is niet alleen een vertoon van slechtigheid. Het is ook een vertoon van zelfstandigheid.

En dat fascineert dus. En roept niet alleen nog meer haat op, maar ook bewondering. Je zal daar maar staan. Vervuld van haat. Velen zijn vervuld van haat. Velen zullen zich in Breivik herkennen. Natuurlijk, met een dubbel gevoel. Maar aan zo'n dubbel gevoel kun je iets doen.

Alles aan Breivik is weerzinwekkend. Maar het meest weerzinwekkende aan hem is zijn succes.